DAVLAT MOLIYAVIY NAZORATIDA MOLIYAVIY JAVOBGARLIK VA UNING YURIDIK TABIATI
Keywords:
Davlat moliyaviy nazorati organlari tizimi, moliyaviy huquqbuzarlik, moliyaviy huquqbuzarlik subyekti, moliyaviy huquqbuzarlik subyektiv tomoni, moliyaviy huquqbuzarlik obyekti, moliyaviy huquqbuzarlik obyektiv tomoni, moliyaviy javobgarlik, moliyaviy javobgarlik maqsadi.Abstract
Muallif mazkur maqolada davlat moliyaviy nazorati organlari tizimi va moliyaviy javobgarlikka oid kategoriyalarni tahlil qilgan. Mazkur tadqiqotning maqsadi tadqiqot natijasida davlat moliyaviy nazorat organlari tizimi hamda moliyaviy javobgarlikni takomillashtirishga qaratilgan taklif va xulosalar ishlab chiqishdan iborat. Davlat moliyaviy nazorat organlari tizimi davlat tomonidan moliyaviy nazoratni amalga oshirish uchun vakolatli bo‘lgan davlat tashkilotlari jamlanmasi hisoblanadi.Davlat moliyaviy nazorat organlari tizimi o‘z ichiga umumiy va maxsus vakolatli organlarni qamrab oladi, xususan umumiy vakolatli oragnlarga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi kiradi, maxsus vakolatli organlarga O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi, O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi, Moliya vazirligi huzuridagi Davlat moliyaviy nazorati inspeksiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki kiradi. Davlat moliyaviy nazorati organlarining asosiy vazifasi moliyaviy intizomni ta’minlash hisoblanadi. Mazkur organlar o‘z vazifalarini amalga oshirish uchun moliyaviy nazorat shakl va usullaridan foydalanishadi. Moliyaviy intizomning buzilganlik holati moliyaviy huquqbuzarlik sodir etilganligini anglatadi. Moliyaviy huquqbuzarlik moliyaviy qonunchilikda belgilangan normalarning buzlishi bo‘lib, jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan sodir etiladi. Moliyaviy huquqbuzarlik boshqa huquqbuzarlikdan farq qilib, mazkur huquqbuzarliklar moliya, byudjet, soliq, valyuta va pul jamg‘armalari tizimida sodir etiladi. Moliyaviy huquqbuzarlikning yuridik tarkibi mavjud bo‘lib, unga huquqbuzarlik subyekti, huquqbuzarlik subyektiv tomoni, huquqbuzarlik obyekti hamda huquqbuzarlik obyektiv tomoni kiradi. Mazkur elementlarning barchasi mavjud bo‘lganda moliyaviy javobgarlikka tortish uchun asos paydo bo‘ladi. Moliyaviy javobgarlik yuridik javobgarlikning alohida turi bo‘lib, moliya qonunchiligining o‘zida ham huquqbuzarlik uchun sanksiyalar belgilanadi. Mazkur masalalarni milliy va xorijiy davlatlar qonunchiligini qiyosiy tahlil qilish, tarixiy-huquqiy, tizimli, mantiqiy, statistik va boshqa usullar orqali oʻrganish orqali davlat moliyaviy nazorat organlari tizimi va moliyaviy huquqbuzarlikning elementlariga doir takliflar ishlab chiqilgan. Mazkur takliflar ilmiy faoliyatda, qonun ijodkorligida, qonunni qoʻllash amaliyotida, milliy qonunchilik normalarini sharhlashda va takomillashtirishda qoʻllaniladi. Davlat moliyaviy nazorat organlari tizimi moliyaviy nazoratni amalga oshirishga umumiy va maxsus vakolatli organlar jamlanmasi hisoblanadi.
Downloads
References
1. Saydullayev Sh. Davlat va huquq nazariyasi.Darslik.-Toshkent: TDYUU, 2018.-B.73 (220)
2. Hojiyev E. Moliya huquqi. Ma’ruzalar kursi. –T.: O‘zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2012.-B.53 (319 b)
3. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.71-73 (407)
4. Axmedov O. Budjet tashkilotlarida davlat moliyaviy nazorati tizimini takomillashtirish. Maqola. Jurnal. Scientific progress. Volume 3, Issue 1. 2022. –B.852
5. Turabov B. O‘zbekiston Respublikasida davlat moliyaviy nazoratini takomillashtirish. Iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi avtoreferati.-Toshkent, 2023.-B.19 (66)
6. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.05.2023 y.,03/23/837/0241-son
7. O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksi. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2013 y., 52-I-son; 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
8. O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksi. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2013 y., 52-I-son; 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
9. O‘zbekiston Respublikasining Hisob palatasi to‘g‘risidagi qonuni. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 02.07.2019 y., 03/19/546/3359-son. 19.02.2024 y., 03/24/909/0133-son
10. O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksi.O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2013 y., 52-I-son; 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
11. O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksi.O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2013 y., 52-I-son; 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
12. O‘zbekiston Respublikasi Dalvat soliq xizmati to‘g‘risidagi qonuni. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 y., 9-son, 232-modda; 12.03.2022 y., 03/22/758/0207-son
13. O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risidagi qonuni. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 12.11.2019 y., 03/19/582/4014-son, 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
14. Qurbonov M., Safarov O. Yashirin iqtisodiyotni oldini olishda budjet hisobi va intizomining ahamiyati. Maqola. “Mirzo Ulug‘bek- buyuk mutafakkir olim va davlat arbobi” mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman.-B.828
15. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik/ R.Yusuvaliyeva, M.Axmedshayeva, M.Najimov va boshqalar. Mas’ul muharrir. R.Yusuvaliyeva.-T.:JIDU, 2019, -B.262 (308)
16. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.96 (407)
17. Sukiasyan N.G. Ponyatiye, osobennosti i sostav finansovo-pravovogo narusheniya.Baltiysikiy gumanitarniy jurnal.Statya.2016. T 5, №3(16)-S.277
18. Polyakova S.A. K voprosu o finansovom pravonarushenii // Aktualnie problemi gumanitarnix i yestestvennix nauk. 2013. №8. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-o-finansovom-pravonarushenii (data obrasheniya: 23.08.2024).
19. Zinurov T.G. K voprosu o finansovom pravonarushenii i finansovo-pravovoy otvetstvennosti // Pravovoye gosudarstvo: teoriya i praktika. 2014. №4 (38). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-o-finansovom-pravonarushenii-i-finansovo-pravovoy-otvetstvennosti (data obrasheniya: 23.08.2024).
20. Saydullayev Sh. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik.-Toshkent: TDYUU, 2018.-B.188 (220 b)
21. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.96 -100(407)
22. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.97 -100(407)
23. Serdyukova N.V. Finansovo-pravovaya otvetstvennost po Rossiyskomu zakonodatelstvu: stanovleniye i razvitiye. Avtoreferat diss..kandidata yuridichechkix nauk. Tyumen, 2003. -S.18 (26)
24. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.96 -100(407)
25. Sukiasyan N.G. Ponyatiye, osobennosti i sostav finansovo-pravovogo narusheniya.Baltiysikiy gumanitarniy jurnal.Statya.2016. T 5, №3(16)-S.277
26. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.96 -100(407)
27. Arslanbekova A.Z. Finansovo-pravovie sanksii v sisteme mer yuridicheskoy otvetstvennosti. Avtoreferat diss..doktora yuridicheskix nauk. Saratov, 2009. -S.23 (54)
28. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.96 -100(407)
29. Shumskix Yu.L. Teoretiko-pravovie aspekti yuridicheskoy otvetstvennosti za pravonarusheniya v finansovo-pravovoy sfere. Statya. Yuridicheskix vestnik Samarskogo universiteta. 2016.T 2. № 1. -S.19
30. Finansovoye pravo Respubliki Uzbekistan. Kollektiv avtorov. Uchebnik. Tashkent. «Niso Poligraf», 2022, -B.137 (552)
31. O‘zbekiston Respublikasining Budjet kodeksi. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2013 y., 52-I-son; 2014 y. 29.11.2023 y., 03/23/880/0905-son
32. O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 31.12.2019 y., 02/19/SK/4256-son; 14.08.2024 y., 03/24/942/0612-son
33. O‘zbekiston Respublikasining Banklar va bank faoliyati to‘g‘risidagi qonuni. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 06.11.2019 y., 03/19/580/3994-son; 22.02.2024 y., 03/24/911/0142-son
34. Sug‘urtalovchilarga nisbatan jarima sanksiyalarini qo‘llash tartibi to‘g‘risidagi nizom. Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 13.05.2024 y., 10/24/3512/0343-son
35. Saburov N., Saydullayev Sh. Davlat va huquq nazariyasi / O‘quv qo‘llanma.-Toshkent: TDYUI, 2011, -B.147-148 (170)
36. Finansovoye pravo Respubliki Uzbekistan. Kollektiv avtorov. Uchebnik. Tashkent. «Niso Poligraf», 2022, -B.133-134 (552)
37. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.-94-96 (407)
38. Arslanbekova A.Z. Ponyatiye finansovo-pravovoy otvetstvennosti. Statya. Vestnik Dagestanskogo gosudarstvennogo universiteta. 2013. Vip. 2 -S.71-73
39. Boyko N.N., Vorobeva Ye.A., Muxyanova A.A. Finansovaya otvetstvennost kak vid yuridicheskoy otvetstvennosti // Ekonomika i sotsium. 2016. №12-1 (31). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/finansovaya-otvetstvennost-kak-vid-yuridicheskoy-otvetstvennosti-1 (data obrasheniya: 24.08.2024).
40. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.-94-96 (407)
41. Muskatina A.A. Finansovaya otvetstvennost v sisiteme yuridicheskoy otvetstvennosti. Avtoreferat diss.. kandidata yuridicheskix nauk. Kazan, 2004.-S.10 (20)
42. Serdyukova N.V. Finansovo-pravovaya otvetstvennost po Rossiyskomu zakonodatelstvu: stanovleniye i razvitiye. Avtoreferat diss...kandidata yuridicheskix nauk. Tyumen.2003.-S.14 (26)
43. Arslanbekova A.Z. Finansovo-pravovie sanksii v sisteme mer yuridicheskoy otvetstvennosti: monografiya. – M.: IVTS «Marketing», 2008.-S. 104 (396)
44. Kroxina Yu. A. Finansovoye pravo Rossii: uchebnik / Yu. A. Kroxina. — 3-ye izd., pererab. i dop. — M. : Norma, 2008. -S.181-183 (720 s.)
45. Boyko N.N., Vorobeva Ye.A., Muxyanova A.A. Finansovaya otvetstvennost kak vid yuridicheskoy otvetstvennosti // Ekonomika i sotsium. 2016. №12-1 (31). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/finansovaya-otvetstvennost-kak-vid-yuridicheskoy-otvetstvennosti-1 (data obrasheniya: 24.08.2024).
46. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.-94-96 (407)
47. Rahimova A., Hojiyev E. O‘zbekiston Respublikasi Moliya huquqi. Darslik. Toshkent, TDYUI, 2002. -B.-100-102 (407)
48. Finansovoye pravo Respubliki Uzbekistan. Kollektiv avtorov. Uchebnik. Tashkent. «Niso Poligraf», 2022,-B.139 (552)
